Αντιμετώπιση Κερατόκωνου
Cross Linking
Μόλις διαγνώστηκα: Kαι τώρα τί;
Η διάγνωση του κερατοκώνου είναι λογικό να προκαλεί ανησυχία και άγχος καθώς είναι μια νόσος που συχνά εξελίσσεται και επηρεάζει σημαντικά την όραση. Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών η άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση δεν επιβάλλεται.
Καίριας σημασίας είναι:
- Η αποφυγή του τριψίματος των ματιών
- Η αντιμετώπιση αλλεργικής ή άλλης επιπεφυκίτιδας και η συχνή ενστάλαξη δακρύων
- Η σωστή θέση ύπνου
- Η ρύθμιση πιθανής θυροειδοπάθειας
- Ο τακτικός έλεγχος
Η επανάληψη της εξέτασης σε τακτά διαστήματα είναι απαραίτητη για να ελεγχθεί η σταθερότητα ή επιδείνωση της νόσου.
Μπορώ να χρησιμοποιήσω γυαλιά ή φακούς επαφής;
Η συνταγογράφηση γυαλιών με αστιγματική διόρθωση συχνά βελτιώνει την όραση σε ήπιες μορφές κερατοκώνου. Όμως, η προκαλούμενη από τον κερατόκωνο παραμόρφωση του σχήματος του κερατοειδή καθιστά πρακτικά αδύνατη την επίτευξη ποιοτικά καλής όρασης.
Η χρήση ειδικών κερατοκωνικών φακών επαφής μπορεί να προσφέρει μια καλύτερη λύση όσον αφορά στην βελτίωση της όρασης. Πρέπει όμως να υπογραμμιστεί ότι οι φακοί επαφής δεν θεραπεύουν τον κερατόκωνο. Αντίθετα, επιτείνοντας τον χρόνιο ερεθισμό της επιφάνειας των ματιών που παρατηρείται στους περισσότερους ασθενείς, μπορεί να προκαλέσουν επιδείνωση.
Υπάρχει θεραπεία;
Η εφαρμογή του Cross Linking (διασύνδεσης κερατοειδούς) έχει φέρει ριζικές αλλαγές στην αντιμετώπιση του κερατοκώνου κατά την τελευταία 25ετία. Το Cross Linking επιτρέπει την θεραπευτική παρέμβαση σε προχωρημένα αλλά και στα αρχικά στάδια της νόσου, αναστέλλοντας την εξέλιξη της και έχει οδηγήσει σε κάθετη μείωση των κλασσικών επεμβάσεων μεταμόσχευσης κερατοειδούς.
Εκτός της σταθεροποίησης της νόσου, η διασύνδεση κερατοειδούς μπορεί να βελτιώσει αισθητά την ποιότητα της όρασης, αφαιρώντας ένα μεγάλο ποσοστό των οπτικών εκτροπών που προκαλεί ο κερατόκωνος, αλλά και μειώνοντας την μυωπία και τον αστιγματισμό.
Η διαμπερής ή μερικού πάχους μεταμόσχευση κερατοειδούς συνεχίζει να χρησιμοποιείται σε ασθενείς με προχωρημένο κερατόκωνο.
Τι ακριβώς είναι το Cross Linking; Πώς γίνεται;
Ο φυσιολογικός κερατοειδής διασφαλίζει το σχήμα και την δομική του ακεραιότητα μέσω ειδικών ινών κολλαγόνου που ενώνονται μεταξύ τους. Οι κερατοκωνικοί κερατοειδείς παρουσιάζουν αδυναμία στις συνδέσεις αυτές. Το Cross Linking επιτρέπει την ενίσχυση τους, κάνοντας τον κερατοειδή πιο σκληρό και αναστέλλοντας κατ’ επέκταση την παραμόρφωση του.
Η επέμβαση γίνεται με ενστάλαξη σταγόνων ριβοφλαβίνης (βιταμίνης Β2) στην επιφάνεια του κερατοειδή, με ταυτόχρονη επίδραση υπεριώδους ακτινοβολίας . Η μεταξύ τους αλληλεπίδραση προκαλεί την επιθυμητή σκλήρυνση του κερατοειδή. Χρησιμοποιούνται τοπικές αναισθητικές σταγόνες και διαρκεί περίπου 20 λεπτά. Μετά το τέλος της θεραπείας τοποθετείται θεραπευτικός φακός επαφής που αφαιρείται μετά από λίγες μέρες.
Πόσο αποτελεσματικό είναι; Ποια η διάρκεια δράσης του;
Το Cross Linking λειτουργεί στην συντριπτική πλειονότητα (>95%) των ασθενών. Η αποτελεσματικότητα του είναι μεγαλύτερη όταν η θεραπεία γίνεται σε αρχικά στάδια του κερατοκώνου και εξαρτάται και από την ηλικία.
Όσο πιο νωρίς χρειάζεται θεραπεία ο ασθενής, τόσο πιο πιθανό είναι να χρειαστεί επιπλέον θεραπεία εντός 8-10 ετών. Αυτό συμβαίνει επειδή ο κερατοειδής πρακτικά αναγεννάται ανά περίπου 8 χρόνια αλλά και επειδή η νόσος είναι πιο επιθετική σε παιδιά και νέους. Στατιστικά, 10-20% των παιδιών και πολύ νέων ενηλίκων παρουσιάζει υποτροπή μετά από 10 χρόνια ενώ μόλις 5% των ενηλίκων χρειάζονται επιπλέον θεραπεία.
Τι πρέπει να κάνω πριν την επέμβαση;
Δεν πρέπει να γίνει χρήση φακών επαφής τις μέρες πριν την επέμβαση και υπολογίζουμε ότι θα χρειαστεί να λείψουμε από την δουλειά για μια εβδομάδα. Το Cross Linking είναι εντελώς ανώδυνο και γίνεται με ενστάλαξη τοπικών αναισθητικών σταγόνων (χωρίς μέθη ή γενική αναισθησία) άρα ένα ελαφρύ γεύμα επιτρέπεται. Ο ασθενής θα πρέπει να συνοδεύεται καθώς η όραση τις πρώτες ώρες θα είναι θολή και δεν θα μπορεί να οδηγήσει.
Τι πρέπει να κάνω μετά την επέμβαση; Πότε επιστρέφω στις καθημερινές μου ασχολίες;
Τις πρώτες μέρες θα υπάρχει μια αίσθηση ξένου σώματος, ευαισθησία στο φώς, δακρύρροια και ήπιος πόνος. Αποφεύγουμε να τρίψουμε τα μάτια, την επαφή με νερό και την χρήση καλλυντικών/κρεμών. Τον πρώτο καιρό η όραση μπορεί να είναι θολή και να παρουσιάσει αρκετές διακυμάνσεις (η φάση αυτή διαρκεί συνήθως 1-3 μήνες). Συνήθως μπορούμε να επιστρέψουμε στις περισσότερες καθημερινές μας ασχολίες 1 εβδομάδα μετά την επέμβαση.
Μπορεί να συνδυαστεί με Laser για αφαίρεση μυωπίας ή αστιγματισμού;
Ναι, υπό προϋποθέσεις, τo Cross Linking μπορεί να συνδυαστεί με Topo ή Wavefront guided PRK, δίνοντας πολύ καλά αποτελέσματα. Οι 2 επεμβάσεις μπορεί να γίνουν ταυτόχρονα ή σε 2 χρόνους. Το τι επιλέγουμε εξαρτάται από την κατάσταση του κερατοειδή (σχήμα, πάχος, βιομηχανική επάρκεια) και την ηλικία του ασθενούς. Πρωταρχικός στόχος είναι η αναστολή της εξέλιξης της νόσου και η βελτίωση της ποιότητας της όρασης.
Εδώ θα πρέπει να εξηγήσουμε ότι η ποιότητα της όρασης δεν ταυτίζεται με την οπτική οξύτητα, δηλαδή με το πόσο μικρά γράμματα μπορούμε να διαβάσουμε στον πίνακα εκτίμησης της όρασης.
Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό κοιτώντας την παρακάτω εικόνα: Στο αριστερό τμήμα της φαίνεται μια κακής ποιότητας όραση ενώ στο δεξί τμήμα η όραση είναι σαφώς καλύτερης ποιότητας, με την οπτική οξύτητα να είναι ίδια και στις 2 περιπτώσεις.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει στον κερατόκωνο: η οπτική οξύτητα μπορεί να είναι ποσοτικά εντός των φυσιολογικών ορίων ενώ η ποιότητα της όρασης είναι πολύ κακή.
Με τον τρόπο που κάνουμε το Cross Linking επιτυγχάνουμε όχι μόνο να σταματήσουμε την εξέλιξη της νόσου αλλά και να βελτιώσουμε αισθητά την ποιότητα της όρασης. Όταν υπάρχει η δυνατότητα, το Cross Linking μπορεί να συνδυαστεί με Laser (Wavefront ή Topography guided), βελτιώνοντας ακόμη περισσότερο την όραση, ποιοτικά και ποσοτικά.
Υπάρχουν επιπλοκές;
Το Cross Linking είναι ασφαλές και αποτελεσματικό, με εξαιρετικά χαμηλή πιθανότητα επιπλοκών, που μπορεί να περιλαμβάνουν: πόνο, φλεγμονή, μόλυνση, δυσκολία επούλωσης, υπερμετρωπική στροφή και θολερότητα κερατοειδούς.
Η τακτική μετεγχειρητική παρακολούθηση είναι καίριας σημασίας καθώς η έγκαιρη επέμβαση αντιμετωπίζει επιτυχώς τα περισσότερα προβλήματα που μπορεί σπάνια να προκύψουν.
Μπορεί να επαναληφθεί;
Ναι, αν χρειάζεται. Σε ένα 5% των ασθενών η ανταπόκριση στην θεραπεία δεν είναι επαρκής. Σε αυτές τις περιπτώσεις το Cross Linking μπορεί να επαναληφθεί μετά από 6 μήνες.
